W miejscu przejścia błony śluzowej wargi górnej lub dolnej w dziąsła, w płaszczyźnie pośrodkowej, zarówno w obrębie wargi górnej jak i dolnej znajduje się półksiężycowaty fałd błony śluzowej zwany wędzidełkiem wargi / frenulum labii /. Jego wielkość, morfologia są indywidualnie zmienne.
U części osób wędzidełko jest niewielkie, śladowe i kończy się na granicy błony śluzowej ruchomej i nieruchomej. Jego znaczenie jest wtedy niewielkie. W przypadku wędzidełka szerokiego, grubego, o wysokim przyczepie w obrębie dziąsła zbitego /wysoki przyczep wędzidełka/ mogą pojawić się liczne trudności. Wynikają one z przenoszenia sił generowanych przez mięśnie warg punktowo w obszar dziąsła zbitego /zespół pociągania- pull syndrom/.
W przebiegu omawianego zespołu dochodzi do stopniowego obniżenie brodawki międzyzębowej pomiędzy zębami siecznymi przyśrodkowymi, poszerzenia przestrzeni między zębami /powstanie szpary zwanej DIASTEMĄ/ a w skrajnych przypadkach zaniku kości wyrostka zębodołowego lub części zębodołowej trzonu żuchwy. Oczywiście skrajne przypadki zaniku kości i dehiscencji korzeni wynikają z dołączenia się kilku dodatkowych zjawisk /niska higiena, zapalenie dziąseł i przyzębia, nawisy wypełnień, przekonturowane wypełnienia i prace protetyczne- licówki, korony, mosty, niekorzystny fenotyp dziąsła, wąska strefa dziąsła zbitego, położenie przedsionka jamy ustnej- spłycenie przedsionka.
Wysoki przyczep wędzidełka wargi stanowi problem w leczeniu ortodontycznym. Przyczynia się do powstania nieestetycznej przestrzeni między przednimi siekaczami górnymi. Większość lekarzy ortodontów skłania się do wczesnego zabiegu w obrębie wędzidełka. Ułatwia to leczenie ortodontyczne, daje szansę na zmniejszenie diastemy w trakcie dalszego wyżynania zębów u dzieci. Redukcja wędzidełka ułatwia także założenie aparatu ortodontycznego – zarówno ruchomego jak i stałego.
W przypadku aparatu stałego wędzidełko wargi górnej trze o łuk aparatu. Dochodzi do nawracalnych stanów zapalnych dziąsła, dolegliwości bólowych.
Także część logopedów zaleca oprócz korekty wędzidełka języka /mającego bezpośredni wpływ na rozwój mowy/ korektę wędzidełek warg. Potencjalny zabieg powoduje bowiem lepszą ruchomość warg i ułatwi
wiczenia logopedyczne.
Wędzidełko wargi górnej redukujemy także u osób starszych. Stanowi ono bowiem jedną z przyczyn przedwczesnego odrywania protezy od podłoża. Ponadto pomimo licznych korek często w obszarze wędzidełka dochodzi do regularnego podrażniania błony śluzowej przez protezę.
BADANIE PACJENTA
Prosimy pacjenta/kę o uśmiechniecie się , o maksymalne ukazanie zębów górnych i ewentualnie dziąseł. Zwracamy uwagę na przestrzeni między przyśrodkowymi brzegami siekaczy. Ponadto oceniamy oglądaniem wysokość brodawki międzyzębowej, jej morfologię, pełne wypełnienie trójkąta estetycznego między siekaczami. Oceniamy położenie zębów siecznych, położenie i konfigurację brodawki przysiecznej. Następnie oceniamy wielkość strefy dziąsła zbitego, grubość i ruchomość dziąsła przy zębach 11, 21.
Oceniając wędzidełko wargi górnej unosimy delikatnie wargę górną ku górze. Oceniamy szerokość wędzidełka u podstawy wargi, punkt przyczepy, rozkład włókien, położenie dna przedsionka jamy ustnej.
W końcowej fazie badania /ostatniej, zostawiamy to badanie na koniec aby jak najmniej zrazić dziecko/ wykonujemy test pociągania. Delikatnie palcami odciągamy wargę ku przodowi /proponuję kilka razy/ i obserwujemy zmianę w kolorze dziąsła. Zbielenie dziąsła lub nawet najmniejsze przeniesienie ruchu wargi na dziąsło jest wskazaniem do rozważenia zabiegu /pull-syndrom, zespół pociągania/.
ZABIEGI
Frenulotomia
Frenulektomia
Frenuloplastyka /Z plastyka, V-Y plastyka, W-plastyka//
Przeszczep dziąsła
FRENULOTOMIA
Jest najprostszym i najszybszym zabiegiem w obrębie wędzidełka wargi. Polega na przecięciu wędzidełka nożyczkami – prostopadle do jego płaszczyzny. Zabieg wykonywany jest w znieczuleniu miejscowym, nasiękowym. Czas zabiegu- 2-3 sekundy. Zabieg jest obarczony niską skutecznością u dzieci. Może być także związany z niewielkim krwawieniem. Niska skuteczność wynika z bardzo szybkiego procesu gojenia ran w obszarze jamy ustnej u dzieci /1-2 dni/. Dochodzi więc do ponownego przyrośnięcia wędzidełka. Dla zapobiegania przyrośnięciu rodzice zobligowani są do regularnego odrywania wędzidełka od dziąsła w pierwszym okresie od zabieg. Jest to niekomfortowe dla dziecka, często spotyka się z jego dużym sprzeciwem i brakiem współpracy.
FRENULEKTOMIA
Polega na trójkątnym wycięciu fragmentu dziąsła w obszarze wędzidełka /wycięciu wędziedełka/. pozostawia większą i nieznacznie głębszą ranę niż frenulotomia /przecięcie/. Istnieje wiele modyfikacji powyższego zabiegu.
wycięcie skalpelem lub mikronożyczkami chirurgicznymi- szybki zabieg w rękach wprawnego chirurga. Po przytrzymaniu pincetą chirurgiczną fałdu dziąsła wykonujemy cięcia płaszczyznowe powyżej i poniżej punktu uchwytu poprowadzone równolegle do wargi i równolegle do wyrostka zębodołowego. Zabieg pozostawia krwawiącą ranę wymagająca zaopatrzenia szwami /założenia szwów chirurgicznych/. Najczęściej rekomendujemy założenie szwów resorbowalnych – aby nie dodawać dziecku dodatkowego stresu związanego z usunięciem nici. Szwy są rekomendowane także z uwagi na blokowanie potencjalnego zrostu.
wycięcie diatermią /mikronożem elektrycznym/- jest szybkim, stosunkowo delikatnym i bezkrwawym zabiegiem wykonywanym w znieczuleniu miejscowym. Pacjent/dziecko musi trzymać w jednej ręce elektrodę bierną aparatu. Końcówka robocza zaopatrzona jest w bardzo delikatny drucik tnący. Dotykamy nim dziąsła wykonując cięcie z jednoczesnym zamknięciem naczyń. Zabieg przeprowadza się w znieczuleniu miejscowym, nasiękowym.
wycięcie laserem Yag-Er przypomina wycięcie diatermią. Końcówka światłowodowa lasera dotyka tkanek. W miejscu styku rozgrzewa się, topi i przecina tkanki. Zabieg przeprowadza się w znieczuleniu miejscowym, nasiękowym.
wycięcie laserem CO2- najkorzystniejsze leczenie, bezkontaktowe. Światło lasera z pewnej odległości- zazwyczaj 1-2 cm pada na tkanki. Tkanki w miejscu naświetlania „znikają” pojawia się niewielki dymek. Zabieg przeprowadza się w znieczuleniu miejscowym, nasiękowym. Jest to najszybsza a jednocześnie najdelikatniejsza forma zabiegu. Chirurg może indywidualnie zaprogramować głębokość odparowania tkanek, częstotliwość impulsu, moc.
FRENULOPLASTYKA
Zabiegi polegające na przecięciu wędzidełka wzdłuż zaplanowanych linii, przesunięciu i przyszyciu w nowym położeniu. Z plastyka- przesunięcie, przełożenie 2 trójkątów, V-Y przesunięcie w kierunku dna przedsionka.
POSTĘPOWANIE POZABIEGOWE
1. dieta płynna
2. dieta chłodna /lody, jogurty i pokarmy do temperatury 20 stopni Celsjusza/
3. wiczenia logopedyczne /dmuchanie balona, dmuchanie w wiatraczek, składanie ust w dzióbek, podkładanie języka pod wargę, szeroki uśmiech, unoszenie wargi/
4. kontrola u chirurga po 7-10 dniach
