Podtlenek azotu- stosowany w medycynie i stomatologii od ponad 150 lat jest łagodnym gazem sedatywnym. Zmniejsza poczucie lęku, napięcie, redukuje stres, stanowi preparat do indukcji głównego znieczulenia. Wieloletnie doświadczenia w stosowaniu gaz uspokajającego wskazują, że jest to preparat bezpieczny. Nie kumuluje się w organizmie, rozkłada się po kilku minutach od zakończenia podawania.
Działanie gazu jest krótkotrwałe- dlatego musi być podawany w trakcie całego zabiegu stomatologicznego. Gaz podawany jest przez maseczkę zakładaną na nos. Wymaga więc współpracy ze strony pacjenta poddawanego sedacji jak i zespołu lekarskiego. Najczęściej bardzo dobrze sprawdza się w sedacji osób dorosłych – w odczuciach pacjenta bywa porównywany do spożycia niewielkiej ilości alkoholu /kieliszek szampana/. Często opisywane są uczucia wirowania, lotu, kołysania, może w związku z rozluźnieniem pojawić się uśmiech na twarzy pacjenta /stąd nazwa gaz rozweselający/. Podtlenek azotu nie otępia pacjenta, pozwalając utrzymać z nim pełny kontakt w trakcie zabiegu.
W przypadku dzieci sedacja podtlenkiem azotu nie zawsze się jednak sprawdza. Wymaga bowiem utrzymania maski na twarzy małego pacjenta i stałego oddychania nosem. Niepowodzenie sedacji wystąpi więc u dzieci całkowicie niewspółpracujących z lekarzem, zrywających z twarzy maskę do oddychania, nie wykonujących poleceń / spokojnego oddychania przez nos/ oraz mających mechaniczne przeszkody w oddychaniu /przerost migdałka podniebiennego, skrzywione przegrody nosa, rozszczep podniebienia, nasilone morfologiczne wady zgryzu itp./. Przeszkodą w wykonaniu sedacji podtlenkiem azotu jest także -naszym zdaniem- płacz dziecka. W przypadku płaczu dochodzi bowiem do obrzęku błony śluzowej przewodów nosowych. W przypadku dzieci do sedacji podlenkiem azotu włączamy w wybranych przypadkach delikatną sedację farmakologiczną, odwrócenie uwagi bajkami, muzyką, zabawkami.
Podtlenek azotu podawany jest w mieszaninie z czystym tlenem medycznym. Zakres mieszania się gazów ustala lekarz prowadzący sedację. Nigdy nie podaje się czystego podtlenku azotu. Zakres mieszania się gazów wynosi od 0% do 70%. Za dokładność utrzymania proporcji odpowiada mieszalnik gazów. Stężenie gazu jest dobierane indywidualnie / w zależności od poziomu stresu pacjenta i indywidualnej reakcji/. U części pacjentów wystarczy stężenie 30%, u niektórych wyższe.
Podtlenek azotu występuje także w fabrycznych mieszankach z tlenem. Mieszanka fabryczna- zwana EUTONOX-em ma stały skład- 50%podtlenku azotu i 50% tlenu medycznego. W przypadku Eutonoxu nie istnieje możliwość indywidualnej modyfikacji stężeń gazu w zależności od reakcji i potrzeb pacjenta.
